Erdnîgarîya Kurdistanê III Bedlîs

Abdurrahman Önen
Erdnîgarîya Kurdistanê
Abdurrahman Önen’in (1956-2021 Derik, Mardin), Erdnîgarîya Kurdistanê
dizisini üçüncü kitabı yayımlandı: Bedlîs
Abdurrahman Önen Erdnîgarîya Kurdistanê III, İsmail Besikci Vakfı Yayınları,
2023, İstanbul, 182 s.
Dizinin birinci kitabı Agırî, ikinci kitabı, ikinci kitabı Wan idi.
Abdurrahman Önen, Erdnîgarîya Kurdistanê I, Agirî, İsmail Besikci Vakfı
Yayınları, 2020, İstanbul, 182 s.
Abdurrahman Önen Erdnîgarîya Kurdistanê II, Wan, İsmail Besikci Vakfı
Yayınları, 2021 İstanbul, 232 s.
Erdnîgarîya Kurdistanê dizisi 8 kitaptan oluşuyor. Geriye kalan beş kitap şunlar:
Dêrsim, Çevlîg, Mûş, Mêrdîn, Amed
Değerli araştırmacı Abdurrahman Önen’i genç yaşta kaybetmemiş olsaydık,
belki, Colomêrg, Sırnex, Elih, Rıha, Entab, Xarpet, Meletî, Semsûr, Qers, Erzirom,
Erzingan gibi iller ile ilgili çalışmalar da yapacaktı.
***
Bu araştırmalarda iller, ilçeleriyle, köyleriyle, dağlarıyla, gölleriyle, nehirleriyle
birlikte ele alınıyor. Bu çerçevede hayvan varlığının ve bitki örtüsünün dile
getirilmesi de önemli oluyor. Nüfus istatistikleri, köyleri, mezraları gösteren
çizelgeler incelemelere zenginlik katıyor.
Erdnîgarîya Kurdistanê dizisinin Kürdçe yazılması, Kürdçe dilbilgisi kuralarına
uygun olarak yazılması kanımca çok değerli. İl, ilçe, köy, mezra, dağ, ırmak, göl,
ova vs. isimlerinin Kürdçe yazılması şüphesiz çok değerli.
Kitaplarda sık sık renkli haritalar, renkli fotoğraflar yer alıyor. Bu metnin
okunmasını, coğrafyanın zihinlere yerleşmesini kolaylaştırıyor.
Kitaplarda bazı sözcükleri açıklayan sözlük de var. Ayrıca, inceleme sırasında
faydalanılan kaynaklarla ilgili listeler de var. İncelemelerin sonunda dizin de yer
alıyor.
***

Bir ülkeyi toplumsal, tarihsel, kültürel yönleriyle tanımak elbette çok önemlidir.
Ama, coğrafi olarak tanımak da önemli olmalıdır. Coğrafi incelemeler, vatan
kavramını daha somut bir hale getirir. Örneğin, ‘vatana bağlılık’, ‘yurda
bağlılık’, ‘vatanı sevmek’ ‘yurdu sevmek’ sık sık kullanılan deyimler. Bu
bakımdan coğrafi araştırmalarla, vatanın somut olarak algılanması önemli
oluyor.
***
Dilerim, yukarıda sözü edilen Colomêrg, Sırnex, Elih, Rıha, Entab, Xarpet,
Meletî, Semsûr, Qers, Erzirom, Erzingan iller ile ilgili incelemeler, araştırmalar
da yapılır. Dilerim, Rojhilat’daki, Başur’daki, Rojava’daki iller ile ilgili coğrafi
incelemeler, araştırmalar da yapılır. İleride bu tür çalışmalarını değerinin daha
da artacağı kanısındayım. Bu çalışmalar, bu tür duyguların, düşüncelerin
gelişmesini de sağlayabilir.
Bu değerli çalışmalarından dolayı Abdurrahman Önen’i sevgiyle anıyorum.